H Κλιματική αλλαγή φέρνει στην χώρα μας επιδημίες από σοβαρές ασθένειες που είχαμε ξεχάσει
Κορυφαίοι επιστήμονες διεθνώς είναι κατηγορηματικοί ότι η παγκόσμια θερμοκρασία στη Γη αυξάνεται σταδιακά. Αν δεν ληφθούν μέτρα, οι θερμοκρασίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 1,8 – 4 ̊C ως το 2100.
Ο ΠΟΥ έχει ήδη προσδιορίσει τις επιπτώσεις που θα έχουν στην υγεία οι υψηλότερες θερμοκρασίες, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και το επιπλέον λιώσιμο των πάγων, του χιονιού, και του παγωμένου εδάφους. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα γίνουν συχνότερα και αναμένεται να επηρεάσουν την παραγωγικότητα των τροφίμων, την ποσότητα και την ποιότητα του νερού, την ποιότητα του αέρα, και την κατανομή φυτών και ζώων.
O αριθμός των θανάτων στην Ευρώπη από καταστροφές που οφείλονται σε μετεωρολογικά αίτια μπορεί να αυξηθεί κατά 50 φορές έως το τέλος του αιώνα, με τους ακραίους καύσωνες να προκαλούν περισσότερους από 150.000 θανάτους κάθε χρόνο έως το 2100, αν δεν ληφθούν μέτρα για τον περιορισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ανέφεραν επιστήμονες.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Lancet Planetary Health», οι συντάκτες της έρευνας υπογράμμισαν ότι τα ευρήματά τους έδειξαν ότι η κλιματική αλλαγή επιβαρύνει κατά ραγδαία αυξανόμενο τρόπο την κοινωνία, με τα δύο τρίτα των Ευρωπαίων πιθανώς να επηρεαστούν, αν δεν ελέγχουν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Αυτές οι βλαπτικές επιδράσεις δεν είναι απαραίτητα καινούργιες, ωστόσο η κλιματική αλλαγή αναμένεται να τις κάνει πολύ χειρότερες. Αυτοί που θα υποφέρουν θα είναι τα πιο ευάλωτα άτομα, και συγκεκριμένα τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι φτωχοί και, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό, όσοι πάσχουν ήδη από ασθένειες και όσοι δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.
Αγγειοκαρδιακές και αναπνευστικές παθήσεις επιδεινώνονται με την αύξηση της θερμοκρασίας όπως και άλλες αρρώστιες. Αυξημένοι τραυματισμοί, ψυχολογικές διαταραχές και απ’ ευθείας θάνατοι μπορεί να επέλθουν από τα ισχυρά και εκτεταμένα κύματα καύσωνα αλλά και από πλημμύρες, καταιγίδες, και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα. Αν και ίσως σε πιο ψυχρά κλίματα θάνατοι από κρυοπαγήματα να μειωθούν ή εξαφανιστούν, το ποσοστό αυτό είναι πολύ μικρό για να εξισορροπήσει τις αρνητικές επιπτώσεις.
Πιθανή είναι επίσης η αύξηση των επιδημιών. Αύξηση της θερμοκρασίας και της υγρασίας βοηθούν στην εξάπλωση των λοιμωδών ασθενειών, πολλές από τις οποίες είχαν σχεδόν εξαφανιστεί μέχρι τώρα όπως η χολέρα, η πανούκλα κτλ. Η πανούκλα είναι ανύπαρκτη στην Ευρώπη και συντατάται σπάνια σε άτομα που ταξιδεύουν στην Ευρώπη από άλλες χώρες. Ενδεχόμενη απειλή μπορούν να αποτελέσουν η νόσος του Lyme και η εγκεφαλίτιδα που μεταφέρεται από τσιμπούρια, ασθένειες οι οποίες θεωρούνται ήδη ενδημικές στην Ευρώπη. Με την κλιματική αλλαγή, είναι πιθανό κρούσματα εγκεφαλίτιδας να αρχίσουν να εμφανίζονται και σε περιοχές που βρίσκονται σε μεγαλύτερα υψόμετρα και γεωγραφικά πλάτη. Η μεγαλύτερη συχνότητα των πλημμυρών λόγω της κλιματικής αλλαγής ενδέχεται να αυξήσει και τους κινδύνους από τις ασθένειες αυτές.
Πολλά από τα βακτήρια που προκαλούν τέτοιες ασθένειες βρίσκουν καταφύγιο μέσα στα άλγη και τους ζωοπλαγκτονικούς οργανισμούς. Η αύξηση της θερμοκρασίας ευνοεί την άνθιση των άλγεων και επομένως τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων αυτών ενώ πολλές φορές μεταλλάσσονται γενετικά σε καινούρια και ανθεκτικότερα είδη. Οι λοιμώξεις αυτές μεταδίδονται κυρίως μέσω του νερού. Έτσι όταν το νερό είναι λίγο και κακής ποιότητας, και οι άνθρωποι πολλοί και απροστάτευτοι (χωρίς τροφή, εμβολιασμούς και περίθαλψη), το ξέσπασμα μιας επιδημίας μπορεί να αποβεί μοιραίο για χιλιάδες ανθρώπους, κυρίως παιδιά.
Οι πλέον ευάλωτες ομάδες λόγω της κλιματικής αλλαγής θα είναι:
- Οι ηλικιωμένοι
- Τα παιδιά
- Τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας που βρίσκονται σε συνεχή ιατρική
παρακολούθηση
- Οι φτωχοί με προβληματική διατροφή και υποσιτισμό που κατοικούν σε περιοχές
χαμηλού εισοδήματος με δύσκολη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.
- Οι κάτοικοι νησιώτικων και ορεινών περιοχών που παρατηρείται λειψυδρία και
εξεύρεσης υγιεινής τροφής.
- Μετανάστες που βρίσκονται σε κοινωνικό αποκλεισμό από την αγορά εργασίας τις
κοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες.
Οι σημαντικότερες επιπτώσεις όμως είναι, όχι οι άμεσες αλλά, αυτές που θα ακολουθήσουν λόγω της διαταραχής των οικοσυστημάτων και των φυσικών πόρων σε συνδυασμό με την κακή ή ελλιπή ιατρική περίθαλψη. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι εκτίθενται σε αρρώστιες από τη μόλυνση και ρύπανση του άμεσου περιβάλλοντος, όπως διάρροιες, υποσιτισμός και πείνα, άσθμα και άλλες αλλεργικές παθήσεις. Αύξηση της θερμοκρασίας προκαλεί εξάπλωση των ασθενειών που μεταδίδονται από έντομα (π.χ. κουνούπια), δεδομένου ότι τα έντομα αυτά εξαπλώνονται σε μεγαλύτερα πλάτη αλλά και ύψη. Ο βαρύς χειμώνας βοηθά να σκοτωθούν οι προνύμφες των εντόμων.
Η άνοδος της θερμοκρασίας σε πολλές περιοχές πέρα από τις τροπικές, έχει οδηγήσει να περνά ο χειμώνας με θερμοκρασίες άνω των 15οC με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζονται τα έντομα και κυρίως τα κουνούπια με ταχύτατους ρυθμούς. Αυτό συμβαίνει πια και σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας. Έτσι ασθένειες άγνωστες ή που είχαν εκλείψει βρίσκονται σε αύξηση.
Οι δώδεκα θανατηφόρες ασθένειες και επιδημίες που ευνοούνται από την κλιματική αλλαγή είναι: Η Γρίπη των Πτηνών, η ασθένεια Babesiosis, που μεταδίδεται από τα τσιμπούρια, ο ιός Έμπολα, τα εσωτερικά και εξωτερικά παράσιτα, η Μπορρελίωση, η πανούκλα, η φυματίωση, η ασθένεια του ύπνου, που μεταδίδεται από τη μύγα τσε τσε, ο υπερτροφισμός από τα φύκια, ο πυρετός Rift Valley, ο κίτρινος πυρετός και η χολέρα.
Η όλη κατάσταση επιτείνεται με την μετακίνηση πληθυσμών σε ασφαλέστερα μέρη, οπότε υπάρχει και αύξηση νοσημάτων σε μέρη που δεν είχαν προσβληθεί.
Κατηγορίες επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην υγεία
α) Άσθμα, αναπνευστικές αλλεργίες και ασθένειες από τον ατμοσφαιρικό αέρα
β) Νεοπλάσματα
γ) Καρδιοαναπνευστικά προβλήματα και εμφράγματα
δ) Τροφιμογενείς ασθένειες και λοιμώξεις
ε) Νοσηρότητα και θνησιμότητα από τη ζέστη
στ) Επιπλοκές στην ανθρώπινη ανάπτυξη
ζ) Ψυχική υγεία και διαταραχές άγχους
η) Νευρολογικές διαταραχές
θ) Ασθένειες που προκαλούνται από φορείς
ι) Ασθένειες που προκαλούνται από το νερό
ια) Νοσηρότητα και θνησιμότητα από τον καιρό (ακραία καιρικά φαινόμενα)
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι κίνδυνοι που εγκυμονούν οι κλιματικές αλλαγές για την υγεία, θα είναι σημαντικοί και θα ποικίλλουν ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή. Η υγεία ενδέχεται να επιβαρυνθεί από τον υποσιτισμό, τη διάρροια και την ελονοσία, που αποτελούν αιτία θανάτου 6,5 εκατομμυρίων ανθρώπων κάθε χρόνο. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η μετανάστευση των πληθυσμών και σύνθετες επιδημιολογικές παράμετροι έχουν τροποποιήσει τη συμπεριφορά των ιών. Νέοι ιοί που μεταδίδονται με κουνούπια ανακαλύπτονται κάθε χρόνο σε παγκόσμια βάση ενώ άλλοι ιοί μεταφέρονται μεταξύ των ηπείρων. Τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι θα προσβληθούν από δάγκειο πυρετό και δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι θα νοσήσουν από ελονοσία, εκτιμά ο Ρομπέρτο Μπερτολίνι, διευθυντής του Κέντρου Υγείας και Περιβάλλοντος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Οι κίνδυνοι για την Υγεία που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή μπορεί να είναι σημαντικοί και διαφορετικοί από περιοχή σε περιοχή και συχνά θα είναι μη αναστρέψιμοι
Τις επόμενες δεκαετίες οι κλιματικές αλλαγές θα φέρουν νέες ασθένειες, άγνωστες μέχρι τώρα.
Τα πρώτα περιστατικά λοίμωξης από τον ιο του Δυτικού Νείλου στη χώρα μας καταγράφηκαν τον Αύγουστο του 2010. Τότε επικράτησε πανικός και οι ειδικοί εντομολόγοι προειδοποιούσαν ότι «ο ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης είναι να γίνει απολύμανση σε κάθε περιοχή με στάσιμο νερό ακόμη και μέσα στα αστικά κέντρα». Κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε ανθρώπους και ζώα είχαν καταγραφεί τα έτη 2010-2014, κατά τους θερινούς μήνες, σε διάφορες περιοχές της χώρας μας, ενώ κυκλοφορία του ιού είχε καταγραφεί σε όλες σχεδόν τις Περιφέρειες. Αν και τα έτη 2015-2016 δεν καταγράφηκαν κρούσματα της λοίμωξης σε ανθρώπους στην Ελλάδα, λόγω της σύνθετης επιδημιολογίας και της απρόβλεπτης κυκλοφορίας του ιού, θεωρούνταν
πιθανή και αναμενόμενη από τους επιστήμονες, η επανεμφάνιση περιστατικών λοίμωξης από τον ιό στη χώρα μας.
Η σκόνη της Σαχάρας, που συχνά επισκέπτεται τη χώρα μας από την Αφρική, συνδέεται με την εξάπλωση της νόσου του Lyme (λάιμ) στην Ελλάδα και αποτελεί μια χαρακτηριστική περίπτωση των λεγόμενων «εξωτικών» ασθενειών πλήττουν την Ευρώπη εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών. Ο δάγκειος, που μπορεί να προκαλέσει αιμορραγικό πυρετό και ο ιός Chikungunya, που προκαλεί έντονες αρθραλγίες, θα δημιουργήσουν τα προσεχή χρόνια επιδημίες στις χώρες της Μεσογείου». Ο Ιός Chikungunya μεταφέρεται ταχέως κατά τα τελευταία χρόνια από τον Ινδικό Ωκεανό στην Ευρώπη. Τα πιο σοβαρά συστηματικά νοσήματα που μεταδίδονται μέσω κουνουπιών στην Ελλάδα είναι η εγκεφαλίτιδα του Νείλου και η ελονοσία. Οι σκνίπες είναι μέσο μετάδοσης κάλα αζάρ που δυστυχώς τσιμπούν και κατά την διάρκεια της ημέρας.
Σποραδικά κρούσματα δάγκειου πυρετού έχουν αναφερθεί επίσης στην Ελλάδα. Ο δάγκειος πυρετός προκαλούσε πριν το 1990 επιδημίες στην Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι έχει ελεγχθεί στην Ελλάδα, η εκτεταμένη διασπορά της νόσου στη Μέση Ανατολή, στην Ασία, στην Αφρική σε συνδυασμό με τις κλιματολογικές αλλαγές και τα υψηλά ποσοστά μεταναστών και προσφύγων από τις χώρες αυτές δημιουργεί φόβους επανεμφάνισης κρουσμάτων στο μέλλον. Το κουνούπι που προκαλεί τον δάγκειο πυρετό συνήθως αναπαράγεται κοντά σε κατοικίες χρησιμοποιώντας το γλυκό νερό που λιμνάζει. Εισβάλλει με κεφαλαλγία, οπισθοβολβικό άλγος και ισχυρή μυαλγία, οσφυαλγία, δερματική υπερευαισθησία, εξάνθημα, ανορεξία, ναυτία, έμετο.
Σε σοβαρές περιπτώσεις εμφανίζεται αιμορραγικό εξάνθημα και αιμορραγίες σε διάφορες εστίες του σώματος. Μετά το τσίμπημα κουνουπιού συρρέουν τοπικά παράγοντες φλεγμονής, εκλύεται ισταμίνη με αποτέλεσμα την εμφάνιση κνησμού, πρηξίματος, ερυθρότητας. Η τοπική εφαρμογή αντισηπτικού και αντιισταμινικής αλοιφής ανακουφίζει από τα συμπτώματα και παρέχει αντισηψία.
